Strona poświęcona Elizabeth Gaskell

czwartek, 5 lutego 2015

Odnalezione XIX-wieczne tłumaczenie "My Lady Ludlow" i "The Doom of the Griffiths"

    Odkryłam właśnie pierwsze polskie tłumaczenie powieści Elizabeth Gaskell. Opis katalogowy tej publikacji ukazał się stosunkowo niedawno w katalogu Biblioteki Narodowej.

    Mowa tu o wydaniu powieści "My Lady Ludlow", które zostało opublikowane po polsku w Petersburgu pt. "Ledi Ledlou. Wspomnienia Angielki" . Jak zaznaczono, jest to przekład z "Household Words" Karola Dickensa. 
    W I tomie "Bibliografii XIX wieku" Karola Estreichera to dzieło jest błędnie przypisywane właśnie Dickensowi. Książka, co warto podkreślić, została wydana w 1861 roku, a więc za życia Gaskell! Trzy lata po publikacji w czasopiśmie brytyjskim, dwa lata po angielskiej książkowej edycji, Okazuje się więc, że Polska nie była tak bardzo opóźniona w odkrywaniu tej angielskiej autorki. 

    "Ledi Ledlou" została wydana nakładem tłumacza (sam wydawca?) przez Jozafata Ohryzko (1827-1890) prawnika, wydawcę i działacza politycznego. Ohryzko przybył do Peterburga w 1845 roku, ukończył studia na wydziale prawa uniwersytetu petersburskiego, w 1849 roku pracował w zarządzie majątku rodziny magnackiej, później wrócił do służby państwowej w Ministerstwie Skarbu. Założył drukarnię, w której w 1859 roku wydawał czasopismo "Słowo". Za opublikowanie tam nieprawomyślnych materiałów został skazany na miesiąc twierdzy pietropawłowskiej. Po wyjściu z więzienia zebrany materiał wydał w dwóch tomach "Pism Zbiorowych". 

W latach 1859-1962 Jozafat Ohryzko ogłosił kilka dzień historycznych i literackich.
W lutym 1863 roku został komisarzem powstańczym na Sankt Petersburg. Aresztowany w listopadzie 1864 roku, w 1865 roku został skazany na karę śmierci, zamienioną na dwudziestoletnią katorgę.  Zmarł na zesłaniu.
   


    Przy okazji przypadkowo odnalazłam opublikowany w "Tygodniku Mód" inny utwór Gaskell: "Rodzina Griffith: opowiadanie historyczne przez Lady Gaskell". Powieść była drukowana w 1871 roku w trzech numerach tego czasopisma: od 38 do 40 numeru. Autorką przekładu była Joanna Belejowska.


    Opowiadanie Gaskell "Doom of the Griffiths" pierwotnie ukazało się w numerze styczniowym "Harper’s New Monthly Magazine" (czasopisma wydawanego w Nowym Jorku w latach 1850 - 1899).  Fabuła koncentruje się wokół klątwy rzuconej na walijski ród. To nowa wersja mitu o Edypie, odtwarzająca jednocześnie starą walijską legendę. To historia zdrady i nieuchronnego przeznaczenia.
Jak stwierdzono poniżej tytułu: opowiadanie została "napisane wyłącznie" (exclusively) dla tego amerykańskiego czasopisma przez panią Gaskell - "autorkę "Mary Barton etc"..

 
Teraz kilka słów o polskiej tłumaczce i czasopiśmie, w którym ukazał się przekład tego dziełka.


Joanna Belejowska to pisarka i tłumaczka literatury francuskiej i angielskiej, szczególnie dla młodzieży.  Jej tłumaczenia (zgodnie z tendencjami ówcześnie panującymi) są skrótami i adaptacjami. Tak jest i w tym przypadku. Co ciekawe, zakończenie jest rozbudowane, inaczej niż w wersji oryginalnej, gdzie ostateczne losy bohaterów zamknięto w jednym enigmatycznym zdaniu.

Tygodnik Mód i Nowości był ilustrowanym magazynem kulturalnym i beletrystycznym dla kobiet, ukazującym się w Warszawie w latach 1862-1915 (w ostatnich latach jako "Tygodnik Mód i Powieści"), redagowanym i wydawanym przez dziennikarza i pisarza Jana Kantego Gregorowicza, a następnie przez warszawskiego drukarza i nakładcę Emiliana Skiwskiego i Wacława Podwińskiego. Było to w założeniu pismo masowe, prowadzono tam dział porad praktycznych, lecz miało ono także ambicje literackie i beletrystyczne.


A tu link do opublikowanej w e-Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego "Rodziny Griffiths" Elizabeth Gaskell w przekładzie Joanny Belejowskiej:

Przypomnę na koniec, że "Klątwę rodu Griffiths" w nowym tłumaczeniu Ewy Horodyskiej wydano w ubiegłym roku w tomiku "Niesamowite historie" (Toruń C&T, 2014) wraz z kilkoma innymi utworami. O tym więcej:

http://gaskellnorthsouth.blogspot.com/2014/10/niesamowite-historie-gaskell-jako.html

Aktualizacja: Oto link do jedynego polskiego przekładu "My Lady Ludlow" który na moją prośbę zeskanowano i umieszczono na stronie POLONY: LEDI LEDLOU

Przypisy:
1. Katalog Biblioteki Narodowej:
Ledi Ledlou: wspomnienia Angielki / tł. z Household Words" Dikkensa.
Petersburg: nakładem tłumacza, 1861 (Petersburg : J. Ohryzko). - [2], 221 s. ; 18 cm. 
Tyt. oryg.: My Lady Ludlow, 1859. Na książce pseud.  aut., nazwa: Elizabeth Gaskell.
2. Informacja o Jozafacie Ohryzko: wikipedia oraz Książka polska w Petersburgu (1773-1920), w: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum 6, 19-32 - 1995.
3. Rodzina Griffiths w:  Tygodnik Mód / red. J. K. Gregorowicz.      
4. Informacja o Joannie Belejowskiej: wikipedia.
5. Informacja o Tygodniku Mód i Nowości: eduteka.




Brak komentarzy:

Prześlij komentarz