Małżeństwo w „Klubie Pickwicka”, „Dziwnych losach Jane Eyre” oraz w „North and South”

„Więc, Jane, jesteś niezależną kobietą? Bogatą kobietą?”, „Dość bogatą, proszę pana”. „Ale jeśli jesteś bogata, Jane, masz teraz bez wątpienia przyjaciół, którzy się tobą zaopiekują i nie zniosą tego, abyś się poświęcała dla takiego ślepego kaleki jak ja”. „Powiedziałam już panu, że jestem niezależna i bogata: jestem panią siebie”. (Bronte)

„O, jest tutaj! [Henry Lenox] przedłożył mi propozycję – och,chciałabym, żeby był tu i sam panu wytłumaczył – wygląda na to, że gdyby pan wziął trochę moich pieniędzy, 18 tysięcy i 57 funtów, leżących teraz bezużytecznie w banku, i dał mi tylko 2,5%, umożliwiłby mi pan lepszy dochód, a sam mógłby utrzymać w ruchu Marlborough Mills” (Gaskell)

„Sam Weller dotrzymał słowa i przez dwa lata był jeszcze kawalerem. Po dwóch latach, gdy gospodyni pana Pickwicka zmarła, filozof podniósł do tej godności Mary pod warunkiem, że niezwłocznie wyjdzie za mąż za Sama, co też spełniła bez szemrania”. (Dickens)

Każda z tych powieści kończy się małżeństwem. W „Dziwnych losach Jane Eyre” małżeństwem Rochestera z Jane, w „North and South” Margaret i Thorntona, w „Klubie Pickwicka” są trzy małżeństwa: Winkle`a i Arabelli Allen, Snodgrassa i Emily, Wellera i Mary.
Zwyczaj zamykania powieści ślubem wywodzi się z rytuałów płodności w komediach starożytnej Grecji i bardziej współcześnie - z tradycji średniowiecznych romansów. Ta tradycja w procesie tworzenia się gatunku powieściowego była później rozwijana.
Zakończenie powieści małżeństwem funkcjonowało jako sposób pokazywania pomyślności, zwykle pozwalało komuś, kto był poza towarzystwem, wejść do niego. Małżeństwo uruchamiało poczucie włączenia i przynależności. W tych trzech powieściach małżeństwa są szczególnie aprobowane, ponieważ mają znaczenie dodatkowo dla ustanowienia społecznego układu.
W zwiazku z tym, w „Dziwnych losach Jane Eyre” i w „North and South” małżeństwa mogą być zawarte, gdy obaj partnerzy mają równy status społeczny. Chociaż w „Klubie Pickwicka” małżonkowie są równi społecznie, Mary awansuje społecznie na bardziej odpowiednie stanowisko, niż to było przed ślubem.
W „Dziwnych losach Jane Eyre” Jane musi odziedziczyć dużą sumę pieniędzy, a Rochester musi zostać okaleczony, aby małżeństwo ludzi równych mogło być zawarte. W „North and South” jest podobnie. Thornton jednak nie musi zostać oszpecony, aby zniżyć się pod względem statusu do Margaret. Ona dziedziczy majątek, jak Jane Eyre, i oferuje Thorntonowi pomoc finansową po tym, jak stracił swoją finansową stabilność.
Akt „zniżenia się” Thorntona wynika z zawarcia kompromisu z twardo wyrażanymi opiniami, które tak długo utrzymywał. W końcu przyznaje, że może jednak robotnicy i właściciele fabryk potrzebują siebie wzajemnie. Podobnie Margaret nabiera przekonania, że industrializacja i ludzie, którzy ją wspierają nie są niszczą naturalnego świata. Tym samym, zarówno jeśli chodzi o poglądy ich obojga i ich ekonomiczny status, Margaret i Thornton znajdują się na tym samym społecznym poziomie. Małżeństwo Margaret i Thorntona nie jest tylko związkiem dwojga ludzi i zbliżeniem ich pozycji społecznej, ale także symbolicznym mariażem dwóch obszernych grup społecznych, które próbują zająć swoje miejsce na wierzchołku hierarchii społecznej i którzy w końcu robią miejsce dla siebie na społecznej drabinie. Nowa klasa średnia i stare ziemiaństwo porzucają swoje sztywne idee i ustępują sobie miejsca.
W mniejszym stopniu, Sam i Mary także weryfikują swoje idee i społeczną pozycję, aby później wziąć ślub, chociaż ich małżeństwo nie ma takiego symbolicznego znaczenia, jak w przypadku Margaret i Thorntona. Jak pokazuje to cytat, Mary staje się gospodynią w tym samym czasie, kiedy wychodzi za Sama. Znaczenie jest takie same jak u Thorntona, Sam jest człowiekiem awansującym społecznie. Pickwick mówi do niego: „Pragnę okazać ci wdzięczność za twe przywiązanie, stawiąjąc cię w możności poślubienia tej młodej dziewczyny i chcę zająć się tem, byś mógł utrzymać twoją rodzinę w sposób uczciwy i niezależny”. (Dickens)
Chociaż Sam tym razem odrzuca tę propozycję i zostaje przy swoim przyjacielu Pickwicku, w powieści jest wskazówka, że po śmierci Pickwicka, Sam będzie mógł pójść swoją drogą z finansową pomocą przyjaciela. Mary awansuje do pozycji , która zapewni jej szacunek jako żonie człowieka, który będzie w stanie prowadzić „niezależne życie”.

Pogląd o równości płci leży u podstaw tych małżeństw. Jane i Margaret są niezależnymi kobietami z powodu swojego rozwoju i dojrzałości. Ich stabilizacja życiowa wiąże się nie tylko z ich ekonomicznym statusem, ale także z ich rozwojem i dojrzałością, co wynika z koncepcji „Bildungsroman” – Małżeństwo wymaga niezależności, tak samo jak majątku, stanowiąc odbicie szerszej społecznej świadomości dotyczącej zdolności kobiet do utrzymywania samej siebie (1857 r. Matrimonial Causes Act – ustawa o sprawach małżeńskich*).
Zakończenia tych powieści zachęcają społeczeństwo, by rozwijało idee społecznej równości, przynajmniej w kwestii płci, ustanawiając na nowo ekonomiczne granice małżeństwa.

* Ustawa zmodernizowała prawo o rozwodach, przenosząc sprawy z sądów kościelnych do sądów cywilnych, ustanawiając model małżeństwa oparty bardziej na kontrakcie niż na sakramencie i rozszerzając możliwości wystąpienia o rozwód poza garstką uprzywilejowanych.
W 1836 r. Parlament uprawomocnił małżeństwa cywilne, zawierane przed urzędnikiem (civil registrar). W 1857 r. na mocy Divorce and Matrimonial Causes Act wprowadzono możliwość rozwodu również w małżeństwie kościelnym, choć i wcześniej władze Kościoła anglikańskiego miały prawo uznać małżeństwo za nieważne w kilku wypadkach. Teraz rozwód mógł być udzielony w sytuacji zdrady któregokolwiek z małżonków, okrucieństwa lub bigamii.

Tłumaczenie: Gosia
Źródło:
Marriage in Pickwick, Jane Eyre and North and South
Cortney Lollar '97 (English 73, 1996)